Նորմերը սոցիոլոգիայի համատեքստում

Սահմանումներ

Նորմերը հասարակության կողմից ընդունված կանոններ և ակնկալիքներ են, որոնք ուղղորդում են անդամների վարքագիծը: Դրանք դրսևորում են, թե ինչն է համարվում ընդունելի կամ ոչ ընդունելի, ճիշտ կամ սխալ տվյալ մշակույթում կամ հասարակությունում: Նորմերը ապահովում են հասարակության կարգավորվածությունը և համերաշխությունը՝ կարգավորելով մարդկանց փոխգործակցությունները:

Հիմնական տեսություններ և տեսաբաններ

Սոցիոլոգիայում նորմերի ուսումնասիրությանը զգալիորեն նպաստել են մի շարք հիմնական տեսություններ և տեսաբաններ:

1. Էմիլ Դյուրկհեյմի ֆունկցիոնալիզմ: Դյուրկհեյմը պնդում էր, որ նորմերը կարևոր են սոցիալական համերաշխության և կարգի պահպանման համար: Նա վստահ էր, որ նորմերը ամրացնում են հասարակության միասնականությունը՝ սահմանելով ընդհանուր վարքագծի կանոններ:

2. Թալքոթ Պարսոնսի կառուցվածքային ֆունկցիոնալիզմ: Պարսոնսը շեշտում էր, որ նորմերը կարևոր են սոցիալական համակարգի կայունության համար: Նրա կարծիքով, նորմերը ապահովում են սոցիալական հաստատությունների գործառույթների ներդաշնակությունը:

3. Ռոբերտ Մերտոնի անոմիայի տեսություն: Մերտոնը պնդում էր, որ նորմերի խախտումը կարող է առաջացնել անոմիա՝ հասարակական կարգի խախտում: Նա նշում էր, որ նորմերի խախտումը առաջանում է, երբ հասարակության նպատակները անհասանելի են որոշ մարդկանց համար, ինչը ստիպում է նրանց խախտել նորմերը:

4. Հովարդ Բեքերի պիտակավորման տեսություն: Բեքերը ուսումնասիրում էր, թե ինչպես են նորմերը ձևավորվում և խախտվում: Նա շեշտում էր, որ նորմերի խախտումը հաճախ կախված է պիտակավորումից՝ երբ անձը պիտակավորվում է որպես նորմերի խախտող, նա հաճախ ստիպված է լինում վարքագծի փոփոխության:

Հատուկ և զվարճալի օրինակներ

Նորմերի խախտումները կարող են արտահայտվել զվարճալի և հետաքրքիր ձևերով: Ահա մի քանի օրինակներ.

1. Խցկվել սրճարանում: Մի շարք երկրներում ընդունված է հերթ կանգնել սրճարանում: Սակայն, եթե ինչ-որ մեկը խցկվում է հերթի մեջ, դա համարվում է նորմերի խախտում: Զվարճալի է տեսնել, թե ինչպես են մարդիկ արտահայտում իրենց դժգոհությունը, երբ ինչ-որ մեկը խախտում է այս նորմը:

2. Օտարների հետ խոսակցություն վերելակում: Հասարակության մեծ մասում ընդունված է, որ վերելակում օտար մարդկանց հետ չխոսել: Սակայն, եթե ինչ-որ մեկը որոշում է խոսել օտարների հետ վերելակում, դա կարող է առաջացնել զվարճալի իրավիճակներ:

3. Հակառակ կողքից քաշել դուռը: Որոշ երկրներում դռները բացվում են ներսից կամ դուրսից քաշելով: Օրինակ, եթե դուք փորձեք բացել դուռը՝ այն քաշելով, երբ այն պետք է մղել, դա կարող է առաջացնել զվարճալի իրավիճակներ:

Եզրակացություն

Նորմերը սոցիալական վարքագծի կարգավորիչներ են, որոնք ապահովում են հասարակության համերաշխությունն ու կարգավորվածությունը: Տեսաբաններ՝ Դյուրկհեյմը, Պարսոնսը, Մերտոնը և Բեքերը, կարևորագույն պատկերացումներ են տվել նորմերի դերի մասին հասարակության մեջ: Նորմերի խախտումները կարող են առաջացնել զվարճալի և հետաքրքիր իրավիճակներ, որոնք ցույց են տալիս հասարակական կանոնների ազդեցությունը մարդկանց վարքագծի վրա: Նորմերի ուսումնասիրությունը օգնում է հասկանալ, թե ինչպես են հասարակությունները կարգավորում մարդկանց փոխգործակցությունները և ապահովում սոցիալական ներդաշնակությունը: