Մշակույթը բաղկացած է հասարակության ընդհանուր հավատալիքներից, արժեքներից, նորմերից և նյութական օբյեկտներից: Այն ներառում է այն ամենը, ինչ սովորում է և փոխանցում է սերունդների միջև՝ լեզվից և արվեստից մինչև օրենքներ և սովորություններ: Մշակույթը ձևավորում է հասարակության անդամների աշխարհայացքն ու վարքագիծը, օգնելով նրանց հասկանալ իրենց տեղը և դերը աշխարհում:
Հիմնական տեսություններ և տեսաբաններ
Սոցիոլոգիայում մշակույթի ուսումնասիրությանը նպաստել են մի շարք տեսություններ և տեսաբաններ:
-
Էմիլ Դյուրկհեյմի ֆունկցիոնալիզմ: Դյուրկհեյմը մշակույթը դիտում էր որպես հասարակության կայունության և համերաշխության պահպանման հիմնական գործոն: Նրա կարծիքով, մշակութային արժեքներն ու նորմերը միավորում են հասարակության անդամներին, ապահովելով հասարակության միասնականությունը:
-
Մաքս Վեբերի սոցիալ-գործողության տեսություն: Վեբերը կենտրոնացավ մշակութային արժեքների և կրոնի վրա՝ ուսումնասիրելով, թե ինչպես են դրանք ազդում տնտեսական և սոցիալական համակարգերի վրա: Նա ընդգծում էր, որ մշակույթը ձևավորում է անհատների շարժառիթներն ու գործողությունները:
-
Կառլ Մարքսի կոնֆլիկտային տեսություն: Մարքսը պնդում էր, որ մշակույթը արտացոլում է և ամրապնդում է հասարակության սոցիալական շերտավորումը: Նա կարծում էր, որ իշխող դասակարգի արժեքները և հավատալիքները գերիշխում են մշակույթում, ինչը հանգեցնում է անհավասարությունների պահպանմանը:
-
Կլիֆորդ Գիրզի սիմվոլիկ և ինթերպրետատիվ տեսություն: Գիրզը մշակույթը դիտում էր որպես «նշանների համակարգ», որի միջոցով մարդիկ հաղորդակցվում են և իմաստավորում են իրենց աշխարհը: Նա պնդում էր, որ մշակույթը պետք է ուսումնասիրվի՝ հասկանալու համար, թե ինչպես են մարդիկ ընկալում և մեկնաբանում իրենց փորձառությունները:
Հատուկ և զվարճալի օրինակներ
Մշակույթի յուրահատկությունները կարող են արտահայտվել զվարճալի և հետաքրքիր ձևերով: Ահա մի քանի օրինակներ.
-
Սուշիի սահամանվածքներ: Ճապոնիայում սուշի ուտելը կարևոր մշակութային սովորություն է, բայց այն կարող է զվարճալի խնդիրներ առաջացնել օտարերկրացիների համար: Օրինակ, չինական ճաշարաններում մատուցվող ուտելիքները կարող են օգտագործվել սխալ ձևով՝ օրինակ՝ սոյայի սոուսը ամբողջությամբ թաթախելով բրինձի մեջ, ինչը հակասում է ճապոնական սովորություններին:
-
Հոլանդական պանիր: Նիդեռլանդներում պանրի կտրումը հատուկ սովորություն ունի: Օրինակ, նրանք պանիրը կտրում են «պանիրի դանակով», որը օգտագործվում է միայն այդ նպատակով: Զվարճալի իրավիճակներ են առաջանում, երբ օտարերկրացիները փորձարկում են պանիր կտրելու տարբեր մեթոդներ:
-
Հնդկական ողջույններ: Հնդկաստանում ընդունված է ողջունել անձանց՝ ձեռքերով աղոթքաձև վիճակում (նախկինում կոչվում է «նամաստե»): Զվարճալի է, երբ օտարերկրացիները փորձում են այս սովորույթը, բայց կատարում են այն ոչ ճիշտ ձևով՝ օրինակ, շատ բարձրացնում ձեռքերն ու անում աղոթքի շարժումներ:
Եզրակացություն
Մշակույթը սոցիոլոգիայի կարևորագույն բաղադրիչներից է, որը ձևավորում է հասարակության անդամների աշխարհայացքն ու վարքագիծը: Տեսաբանները՝ Դյուրկհեյմը, Վեբերը, Մարքսը և Գիրզը, տարբեր տեսանկյուններից ուսումնասիրել են մշակույթի դերը հասարակության մեջ: Մշակույթի յուրահատկությունները կարող են արտահայտվել զվարճալի և հետաքրքիր ձևերով, որոնք ցույց են տալիս այն բազմազանությունը, որով մարդիկ սովորում և հաղորդակցվում են իրենց մշակույթների միջոցով: Մշակույթի ուսումնասիրությունը օգնում է հասկանալ հասարակության կառուցվածքը, մարդկանց միջև փոխգործակցությունների ձևերը և աշխարհայացքի ձևավորումը:
|